Qeveria shqiptare ka shpallur një objektiv ambicioz: kalimin në një ekonomi kryesisht “cashless” (pa para fizike) deri në vitin 2030. Megjithëse përdorimi i pagesave elektronike po rritet me shpejtësi, të dhënat tregojnë se Shqipëria mbetet një ekonomi e dominuar nga paratë e gatshme, me një rrugë të gjatë për të kaluar.
Ku qëndron Shqipëria sot?
-
Përdorimi i cash-it: Vlerësime të vjetra (2018) tregojnë se 96% e pagesave bëheshin në cash, një shifër që ka rënë, por ende mbetet shumë e lartë.
-
Krahasim rajonal: 40.4% e ofertës monetare në Lek është në para fizike jashtë bankave, ndërsa kjo shifër është vetëm 9.3% në Eurozonë dhe rreth 14.8% në Serbi.
-
Arsyet e përdorimit të cash-it: Shqiptarët e konsiderojnë atë më të shpejtë, praktik dhe më të lirë. Informaliteti dhe evazioni fiskal janë faktorë të tjerë kërcënues.
Sinjalet e ndryshimit: Rritja e pagesave elektronike
-
Transfertat bankare: 65% e tyre tani bëhen nëpërmjet internet banking, një rritje dramatike.
-
Kartat e pagesave: Për herë të parë në 2025, pagesat me kartë në dyqane (POS) e kanë kaluar në numër tërheqjet e parasë nga bankomatat.
-
Përdorimi në rritje: Numri i llogarive të lidhura me internet banking u rrit me 23% në 2024.
Çfarë duhet për të suksesshuar?
Kalimi në një ekonomi “cashless” kërkon më shumë se vetëm teknologji. Ajo kërkon:
-
Luftimin e informalitetit dhe evazionit fiskal
-
Përmirësimin e edukimit financiar
-
Rritjen e besimit të konsumatorëve në sistemet elektronike
-
Zgjerimin e infrastrukturës së pagesave digitale në gjithë vendin
Realiteti i Europës:
As në vendet më të zhvilluara të Eurozones, paratë e gatshme nuk janë zhdukur. Mesatarisht, 52% e transaksioneve në numër akoma bëhen me cash, veçanërisht për shuma të vogla.
Konkluzioni:
Ndërsa Shqipëria po ecë me shpejtësi drejt pagesave digitale, objektiivi për një ekonomi “cashless” deri në 2030 duket shumë ambicioz. Një qasje më realiste do të ishte synimi për një ekonomi “më pak të varur nga cash-i”, duke njëjtësuar trendin në rritje të pagesave elektronike dhe duke adresuar shkaqet rrënjësore të varësisë nga para të gatshme.
