Termi “dosje” po keqpërdoret gjerësisht në diskursin publik, veçanërisht kur bëhet fjalë për komunikimet e nxjerra nga pajisjet elektronike. Në rastin e përfolur së fundmi si “Dosja Balluku”, ajo që serviret si material hetimor është në thelb memoria e ekstraktuar nga celulari i shtetasit Ervis Berberi.
Edhe pse këto materiale mund të ngjallin kuriozitet publik apo të shërbejnë për retorikë politike, ato nuk përmbushin standardet ligjore për t’u klasifikuar si një dosje e mirëfilltë hetimore.
Çfarë përbën një dosje hetimore?
Juridikisht, një dosje hetimore kërkon themele të forta provuese: faktin penal, pasojën e ardhur, ngjarjen konkrete, dokumentacionin zyrtar autentik, dëshmi, materiale vizuale (foto/video) të verifikuara, si dhe konstatime të ekspertëve dhe ballafaqime. Këto elemente duhet të jenë mbledhur nga organi i akuzës në rrugë procedurale të ligjshme dhe duhet të kenë lidhje të drejtpërdrejtë nësore me pasojën kriminale.
Komunikimet e shkëputura, apo “llafet” e telefonave, nuk janë prova në vetvete. Ato mbeten në kuadrin e indicieve ose thashethemeve, nëse nuk mbështeten nga veprime konkrete që vërtetojnë akuzën.
Problematika e ligjshmërisë së provës
Një aspekt kritik në rastin konkret lidhet me procedurën e marrjes së këtyre të dhënave. Përdorimi i materialeve nga memoria e telefonit të sekuestruar, nëse tejkalon objektin dhe mandatin e përcaktuar nga vendimi i gjykatës për bllokimin e pajisjes, përbën një shkelje procedurale dhe e bën provën të paligjshme.
Gjuha e përdorur në komunikime private, shpeshherë e ekzagjeruar apo informale, nuk mund të merret si bazë për inkriminim pa prova të tjera mbështetëse. Në biseda të lira, individët mund të përdorin shprehje hiperbolike apo zhargon, të cilat nëse interpretohen fjalë për fjalë jashtë kontekstit, mund të çojnë në konkluzione absurde ligjore.
Kriminalizimi i fjalës
Tendenca për të barazuar fjalën me veprën penale po krijon një precedent të rrezikshëm në sistemin e drejtësisë. Ndjekja penale nuk mund të bazohet thjesht mbi biseda dixhitale, të cilat, ndonëse mund të jenë material për debat etik apo politik, nuk përbëjnë automatikisht vepër penale.
Është e domosdoshme të bëhet dallimi mes materialeve që shërbejnë për konsum publik dhe atyre që përbëjnë bazë ligjore për dënim. Drejtësia duhet të bazohet te provat dhe faktet e verifikueshme, jo te interpretimi i bisedave të shkëputura telefonike.
